Thuật toán của TikTok gây nghiện và giúp lan truyền nhanh tin giả
Khi người dùng tạo một tài khoản TikTok và bắt đầu tìm nội dung để xem, tại ô tìm kiếm ngay phía dưới là hàng loạt nội dung gợi ý liên quan, đặc biệt là những video đang được xem nhiều (trend). Cứ thế, người dùng liên tục lướt và dần đắm chìm trong nền tảng, không dứt ra được.
.png)
Việc gợi ý video được nhiều người tìm kiếm, các nội dung như mê tín dị đoan dễ dàng tiếp cận người dùng TikTok
Tương tự thuật toán đề xuất của Facebook, tương tác của người dùng đối với nội dung được đánh giá thông qua các hành vi khi like, share hoặc bình luận dưới đoạn video. Nhưng yếu tố then chốt trong thuật toán của TikTok là thời gian người dùng xem video.
Trong khi các hành vi người dùng như like, chia sẻ, bình luận không phải lúc nào cũng xuất hiện trong mỗi đoạn video được đề xuất, do vậy thời gian xem đoạn video vẫn được TikTok xem là yếu tố then chốt để đánh giá mức độ ưa thích của người dùng đối với đoạn video đó.
Đối với Facebook hay YouTube thì mọi hoạt động đề xuất nội dung cho người dùng xoay quanh sở thích và hành vi. Tuy nhiên, với TikTok thì mọi hoạt động đề xuất nội dung tập trung vào đám đông, theo đó, nhiều người đang xem gì thì nền tảng sẽ đề xuất nội dung đó, bất chấp việc người dùng có thích hoặc quan tâm hay không.
Có thể nói, đây là một thuật toán thao túng tâm lý về lâu dài, làm con người giảm khả năng tập trung chú ý rất nhiều, đồng thời nó gây nghiện khi người dùng càng xem nội dung nào nhiều càng được nền tảng gợi ý video tương tự tiếp theo. Những người nghiện TikTok thường giảm khả năng giao tiếp với thế giới xung quanh. Trong các nghiên cứu tâm lý học thì thuật toán này là một dạng nguy hiểm. Thậm chí, đôi lúc nền tảng còn chèn vào nội dung thương mại. Thực tế, trên TikTok xuất hiện nhiều trend “không giống ai” và người đưa nội dung lên cũng không hiểu tại sao nó thành "trend"!.
.png)
Cô đồng trend “đúng nhận sai cãi” bị mời lên làm việc. Nguồn: Báo Công an nhân dân online
Với thuật toán như trên, tình trạng lan truyền tin giả xuất hiện ngày càng nhiều trên TikTok. Chưa kể, lợi dụng vào thuật toán, tin giả có thể dễ dàng được tạo ra bởi TikTok không hạn chế việc tạo tài khoản của người dùng; muốn lập một "trend" (xu hướng) mới, chỉ cần dùng các tài khoản ảo lan truyền sẽ đạt được mục đích.
.png)
Hệ lụy của thiết kế gây nghiện cho người dùng
Thuật toán đề xuất của TikTok được thiết kế để tập trung vào phản hồi của người dùng đối với nội dung được hiển thị, thay vì dựa vào mối quan hệ tương tác giữa người dùng với nhau như cách làm của Facebook. Điều này kéo theo một hệ lụy khác trong hệ thống đề xuất nội dung của TikTok đối với người dùng đó là duy trì tương tác của người dùng bằng cách “gây nghiện” cho người dùng. Chạy theo việc gây nghiện cho người dùng sẽ không chỉ tạo ra các video với hình ảnh, âm thanh ngày càng cuốn hút, mà cũng kéo theo nhiều nội dung “rác” hoặc gây tranh cãi mạnh mẽ trong cộng đồng.
Khi lôi kéo được nhiều tương tác, hệ thống đề xuất của TikTok sẽ nhanh chóng đưa nó lên hàng đầu trong số các nội dung được ưu tiên hiển thị và lan truyền rộng rãi tới người dùng khác, bất kể họ là ai hay mối quan tâm là gì.
Đối tượng mà TikTok hướng đến là giới trẻ, thanh thiếu niên với nhu cầu học bằng hình ảnh với thời lượng ngắn, những video mới, sinh động. Khi dành quá nhiều thời gian cho mạng xã hội như TikTok sẽ khiến giới trẻ đánh mất thời gian dành cho cuộc sống thực. Nguy hiểm hơn khi đối tượng sử dụng mạng xã hội này là những trẻ em, những người không biết chọn lọc nội dung khi xem những video trên nền tảng mạng xã hội này.
Trên thực tế, TikTok thường xuyên phải xóa một số lượng lớn video do vi phạm “Tiêu chuẩn cộng đồng” của mình. Chỉ riêng quý 2/2022, TikTok cho biết họ đã xóa 113 triệu video vi phạm. Đây là một mức gia tăng khổng lồ khi trong 6 tháng cuối năm 2019, số lượng video xóa khỏi nền tảng này chỉ ở con số 49 triệu.
Số lượng video bị xóa cho thấy, tốc độ tăng trưởng khủng khiếp của các nội dung rác trên nền tảng này lớn đến mức nào. Hơn thế nữa, con số này còn chưa bao gồm vô số nội dung rác khác chưa bị phát hiện và xóa bỏ trước khi phát tán rộng rãi trên nền tảng này. Điều này đã và đang dấy lên nhiều nguy cơ tiềm ẩn khi thông tin xấu độc có thể dễ dàng tiếp cận nhiều người dùng ứng dụng này.